ความเป็นมา หลักการ และเหตุผล
 
          มูลนิธิโครงการหลวงได้ให้การสนับสนุนทุนวิจัยแก่นักวิจัยของ วว. ในการศึกษาการปลูกวานิลลา
บนพื้นที่สูงของศูนย์พัฒนาโครงการหลวง ที่มีอากาศหนาวเย็น ในสภาพโรงเรือนควบคุม ปรากฏว่าให้
ผลผลิตสูง ฝักมีคุณภาพดี ฝักเมื่อบ่มแล้วมีกลิ่นหอมทัดเทียมกับที่นำเข้าจากต่างประเทศ โดยปกติวานิลลาจะให้ผลผลิตในปีที่ 3 หลังปลูกและจะให้ผลผลิตเป็นประจำทุกปี ผลผลิตจะเริ่มลดลงหลังจากปีที่ 10 จึงต้องมีการปลูกทดแทน มูลนิธิโครงการหลวงได้ขยายสายพันธุ์การค้า พัฒนาระบบการปลูกและบ่มฝัก จนสามารถผลิตเพื่อทดลองตลาด แต่ผลผลิตที่ได้มีปริมาณน้อยมากไม่เพียงพอต่อความต้องการของตลาดภายในประเทศเนื่องจากโรงเรือนผลิตมีจำกัด หากมีการพัฒนาต่อยอดการผลิตวานิลลาในระบบโรงเรือนโดยมีเกษตรกรเข้ามีส่วนร่วมในการผลิตในเชิงพาณิชย์จะสามารถสร้างอาชีพให้แก่เกษตรกรและทดแทนการนำเข้าวานิลลาจากต่างประเทศได้
          สำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (นว.) ได้ให้การสนับสนุนเงินอุดหนุนในโครงการ “ทุนเครือข่ายวิสาหกิจนวัตกรรม” ในวงเงินไม่เกิน 1,435,520.-บาท (หนึ่งล้านสี่แสนสามหมื่นห้าพันห้าร้อยยี่สิบบาทถ้วน) จากมูลค่าโครงการรวมทั้งสิ้น 4,474,040.-บาท ในระยะเวลาไม่เกิน 1 ปี ให้กับมูลนิธิโครงการหลวง ในการขยายผลการผลิตวานิลลาสู่เกษตรกรที่เป็นชาวเขาเผ่าม้งจำนวน 16 ราย เพื่อเป็นต้นแบบในการขยายผลต่อเกษตรกรกลุ่มอื่นๆ

วัตถุประสงค์

          1 ส่งเสริมและสาธิตการผลิตวานิลลาเชิงพาณิชย์ในระบบโรงเรือนควบคุม              
          2  สร้างรายได้ให้แก่เกษตรกรบนพื้นที่สูงและพื้นที่ในการดูแลของมูลนิธิโครงการหลวง
          3 ทดแทนการนำเข้าและเพิ่มทางเลือกในการบริโภคผลิตภัณฑ์ปลอดสารพิษ

กำหนดการดำเนินการโครงการ

          ระยะเวลาดำเนินโครงการ       1 ปี    
          เริ่มต้น      31 ตุลาคม 2551    
          สิ้นสุด      4 กุมภาพันธ์ 2553       
 
งบประมาณโครงการ           1,435,520                           บาท

ผู้รับผิดชอบ
          ผู้รับผิดชอบโครงการลำดับที่ 1 ชื่อ  นายชาญวิทย์ รัตนราศรี    
          ตำแหน่ง  ผู้จัดการโครงการ        
          โทรศัพท์   02-644 6000 ต่อ 119     มือถือ    086-977 6292
          E-mail:     อีเมลนี้จะถูกป้องกันจากสแปมบอท แต่คุณต้องเปิดการใช้งานจาวาสคริปก่อน
          สำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (องค์การมหาชน)    กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี    

ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ
         
          •    ปัจจุบันได้ดำเนินการก่อสร้างโรงเรือนและระบบการให้น้ำจำนวน 16 โรงเรือนแล้วเสร็จตามเปาหมายที่กำหนดไว้
          •    ปัจจุบันได้ดำเนินการปลูกต้นวานิลลาในโรงเรือนดังกล่าวแล้วเสร็จตามกำหนดภายในเดือนธันวาคม 2552
          •    ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงขุนวางได้จัดสรรโรงเรือนวานิลลาให้กับเกษตรกรชาวเข่าเผ่าม้งที่เป็นผู้มีศักยภาพเป็นผู้ดูแลจำนวนประมาณ 8 ครัวเรือน โดยในช่วงแรกเกษตรกรต้องเข้ามาดูแลโรงเรือนตามแผนการดูแล
          •    กลุ่มเกษตรกรดังกล่าวไดรับการคัดเลือกให้เป็น 1 ใน 30 หมู่บ้านแม่ข่ายการใช้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ของกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
          •    ใน 1 โรงเรือนสามารถผลิตฝักวานิลลาสดได้ 255 กิโลกรัม โดยมูลนิธิโครงการหลวงเป็นผู้รับซื้อผลผลิตในราคา 300 บาทต่อกิโลกรัม
          •    ปัจจุบันมูลนิธิโครงการหลวงได้เตรียมหาช่องทางการจัดจำหน่ายในรูปแบบต่างๆ คือ ขายปลีกเป็นฝักบ่มแล้วราคาประมาณฝักละ 35-50 บาท ตลาดสำหรับโรงงานอุตสาหกรรมหรือธุรกิจโรงแรมกิโลกรัมละ 5,000 – 7,000 บาท นอกจากนี้ยังมีแนวทางในการแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ เช่น วานิลลาไซรัป และ
ชาวานิลลา เป็นต้น.